Mastodon nima? U Twitter’ning o‘rnini egallaydimi?

Dunyoning eng boy odami Ilon Mask oktyabr oyi oxirida Twitter platformasini 44 milliard dollarga sotib oldi. Shundan so‘ng, verifikatsiya tizimiga o‘zgartirish kiritib, Twitter Blue pulli xizmatini joriy qildi.

Buning ortidan soxta akkauntlar ko‘payib ketgach, foydalanuvchilar ijtimoiy media platformasiga muqobil izlashdi.

Twitter sotib olinganidan beri Mastodon yuz minglab yangi foydalanuvchilarni jalb qildi.

Twitter kabi Mastodon ham foydalanuvchilarga postlar joylashtirish, odamlar va tashkilotlarni kuzatish, boshqalarning postlariga munosabat bildirish (like) va repost qilish imkonini beradi.

Ammo Mastodon Twitter kabi bir xil ijtimoiy tarmoq xususiyatlarini qo‘llab-quvvatlasa-da, bu yagona platforma emas.

Buning o‘rniga, bu mustaqil boshqariladigan, o‘zaro bog‘langan serverlar federatsiyasi. Mastodon serverlari nemis notijorat tashkiloti Mastodon gGmbH tomonidan ishlab chiqilgan ochiq kodli dasturiy ta’minotga asoslangan.

O‘zaro bog‘langan Mastodon serverlari va ular bilan “suhbatlasha oladigan” boshqa serverlar birgalikda fediverse deb nomlanadi.

Fediverse’ning asosiy jihati shundaki, har bir server uni boshqaradigan odamlar tomonidan o‘rnatilgan qoidalar bilan boshqariladi. Agar siz fediverse’ni universitet deb hisoblasangiz, har bir Mastodon serveri auditoriyaga o‘xshaydi.

Siz dastlab qiziqishlaringizga ko‘ra qaysi auditoriyaga tayinlangan bo‘lsangiz (bu biroz tasodifiy bo‘lishi mumkin) o‘sha  yerda siz eshitadigan suhbatlar va siz yaratadigan munosabatlar chuqur shakllantiriladi.

Siz boshqa auditoriyada “yashovchi” odamlar bilan muloqot qilishingiz mumkin, lekin sizning auditoriyangizdagi rahbarlar va qoidalar nima qila olishingizni belgilaydi.

Agar siz auditoriyangizdan norozi bo‘lsangiz, uni alishtirishingiz mumkin.

Ammo keyin siz yangi joyning qoidalariga bo‘ysunasiz. Hisob qaydnomangizni o‘rnatishingiz mumkin bo‘lgan misollar deb ataladigan yuzlab Mastodon serverlari mavjud va bu misollarda kim qo‘shilishi va qanday kontentga ruxsat berilganligi uchun turli qoidalar mavjud.

Bundan farqli o‘laroq, Twitter va Facebook kabi ijtimoiy media platformalari hammani bitta, ulkan auditoriyaga joylashtiradi. Har bir inson bir-biri bilan muloqot qilishi va nazariy jihatdan bir-birining suhbatiga qo‘shilishi mumkin.

So‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, Mastodon kabi muqobil variantlar Twitter’ni sotib olish yakunlanganidan keyin 12 kun ichida – 27 oktyabrdan 7 noyabrgacha – 657 foizga o‘sdi.

Mastodon 12 kun ichida AQSh ilovalari do‘konlaridan taxminan 322 000 ta o‘rnatishni amalga oshirdi, bu avvalgi davrdagi (15 oktyabrdan 26 oktyabrgacha) 3000 tadan 100 barobar ko‘p.

Mastodon kabi muqobil ijtimoiy media platformalari Twitter’dagi o‘zgarishlar tufayli yangi foydalanuvchilarni qo‘shishda keskin o‘sishni kuzatdi, bu esa uning mobil ilovasini o‘rnatish, sarf-xarajat va foydalanishda keskin o‘sishga olib keldi.

Twitter’ning mobil ilovasidan kundalik foydalanish ham biroz ko‘paydi. Sotib olingandan so‘ng 12 kun ichida oldingi davrga nisbatan 2 foizga o‘sdi, deyiladi Twitter’ning yangi rahbari Ilon Mask e’lon qilgan hisobotda.

Hozirgacha kuzatilgan tendensiyalar saqlanib qoladimi yoki normallashadimi, bu Twitter mobil ilovasini qabul qilish va sarflashning ko‘payishimi yoki Mastodon kabi muqobillarga qiziqishning ortishimi, buni vaqt ko‘rsatadi.