Xitoy zondi Yerga Oy tuprog‘i namunalarini olib keldi

Xitoyning «Chane-6» Oy zondi moduli Oy teskari tomonida to‘plangan tuproq namunalarini Yerga yetkazdi. 25 iyun, seshanba kuni zonddan tushirilgan Oy tuproq jinslari namunalari bo‘lgan kapsula Ichki Mo‘g‘uliston provinsiyasiga qo‘ndi, deb xabar bermoqda «Sinxua» Xitoy davlat axborot agentligi. Qo‘nishga oid videolavhalarni Xitoyning CGTN telekanali e’lon qildi. 

«Chane-6» Oy missiyasi 53 kun davom etdi. Namuna olish Janubiy qutb-Eytken havzasida, Oyning teskari tomonidagi eng katta kraterda amalga oshirildi. Materialni ajratib olish uchun zond maxsus burg‘ilash moslamasi va robot qo‘ldan foydalangan, deb yozadi «Sinxua». Muvaffaqiyatli namunalar yig‘ilgandan so‘ng, kraterga XXR bayrog‘i o‘rnatildi. 

Xitoy zondi Oyning teskari tomonidagi tuproq jinslari namunalari bilan Yerga qaytgan tarixdagi birinchi kosmik apparatga aylandi. Ularning tadqiqoti olimlarga Yer sun’iy yo‘ldoshi shakllanishi haqida ma’lumot berishi mumkin. Xitoy, mahalliy mutaxassislar tomonidan namunalar o‘rganib chiqilganidan so‘ng, materiallar jahon ilmiy hamjamiyatiga taqdim etilishiga va’da berdi. Oyning teskari tomoni, xususan, Janubiy qutb tadqiqotchilarni o‘ziga jalb qiladi, chunki bu mintaqada suv muzlari topilishi mumkin. 

Xitoyning Oyni tadqiq qilish rejalari 

Xitoy uchun bu missiya - mamlakat ulkan kosmik dasturidagi navbatdagi muvaffaqiyat va Xitoyning Oyga boshqariladigan kosmik kemani uchirish yo‘lidagi muhim amaliyoti. Uni 2030 yilgacha jo‘natish rejalashtirilgan. 

Xitoyning Oy dasturi sun’iy yo‘ldoshda yashash uchun qulay baza yaratish maqsadida Oyni keng ko‘lamli zondlashni o‘z ichiga oladi. Yangi «Oy poygasida» Xitoyning raqobatchisi Hindiston bo‘lib, uning «Chandrayan-3» moduli 2023 yil avgust oyida Janubiy qutb yaqiniga muvaffaqiyatli qo‘ndi. Shu bilan birga, AQSh ham, SSSR kosmik dasturlarining «vorisi» bo‘lgan Rossiya ham Oyni tadqiq qilish bo‘yicha yangi urinishlarda muvaffaqiyatga erisha olmadi.

Shu tariqa, 2023 yilda «Roskosmos»ning «Luna-25» apparatini sun’iy yo‘ldoshga qo‘ndirishga urinishi muvaffaqiyatsiz yakunlandi, bu Rossiya Federatsiyasining zamonaviy tarixidagi birinchi Oy missiyasi muvaffaqiyatsizligi bo‘ldi. Qo‘shma Shtatlar 2024 yilda Oyga bitta muvaffaqiyatli va bitta muvaffaqiyatsiz modul missiyasini amalga oshirdi, shu bilan birga, tarixda birinchi marta xususiy kompaniya bu borada muvaffaqiyatga erishdi.