23 dekabr yangiliklari: O‘zbekistonda ro‘y bergan muhim voqea va hodisalar

Hokimlarga yangi ma’muriy vakolatlar, YaTTlar uchun qat’iy soliq stavkalari, odam savdosi uchun kuchaytirilayotgan jazo va 12 ming 900 so‘mdan oshgan dollar — kun davomida Kun.uz’da yoritilgan O‘zbekiston yangiliklari bilan tanishtiramiz.

Hokimlarga yangi ma’muriy vakolatlar

2025 yil 1 yanvardan hokimliklarga vazirlik va idoralarning tuman/shahar bo‘limlari rahbarlarini lavozimga tayinlash va ozod etish, rag‘batlantirish yoki intizomiy javobgarlikka tortish vakolati beriladi.

Shuningdek, davlat boshqaruvi organlari va tadbirkorlar o‘rtasida «doimiy aloqa» tizimini yaratish, Tadbirkorlar jamoatchilik kengashini tashkil qilish nazarda tutilgan.

2025 yil 1 martdan hududi 10 ming metr kvadratdan oshmagan va sotilmagan ko‘chmas mulk obektlari tadbirkorlarga ijaraga berilishi mumkin. Yangi loyihalarni amalga oshirish va ish o‘rinlari yaratish sharti bilan davlat mulki xususiylashtiriladi yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri sotiladi.

Bu qarorlar mahalliy hokimliklarning iqtisodiy rivojlanish va aholi manfaatlariga xizmat qilishdagi rolini oshirishga qaratilgan.

Yovvoyi hayvonlarni saqlaganlik uchun javobgarlik

Senat tasdiqlagan qonunga ko‘ra, jismoniy shaxslarga saqlash taqiqlangan yovvoyi hayvonlarning ro‘yxati tasdiqlandi.

Shu ro‘yxatdagi hayvonlarni yarim erkin sharoitda yoki sun’iy muhitda saqlaganlik uchun fuqarolarga bazaviy hisoblash miqdorining 5–10 baravarigacha miqdorda jarima solinishi va hayvonlarni musodara qilish belgilanmoqda. Agar bu harakatlar sog‘liqqa yoki mol-mulkka zarar yetkazsa, jazo BHMning 30–50 baravarigacha oshiriladi.

Shuningdek, hayvonlarni saqlash qoidalarini buzganlik yoki egasiz hayvonlarni tiyish choralarini ko‘rmaganlik uchun ham fuqarolar va mansabdor shaxslarga nisbatan turli darajada jarimalar joriy etiladi.

Qonun odamlarning xavfsizligini ta’minlash va yovvoyi hayvonlarni muhofaza qilishga qaratilgan.

Iqtisodiy o‘sish uchun yangi tizim

Prezident farmoniga ko‘ra, 2025 yildan hududlarda yuqori iqtisodiy o‘sish va aholi bandligini ta’minlash bo‘yicha yangi tizim joriy etiladi. Bu tizim mahalliy hokimliklarning mas’uliyati va tashabbuskorligini oshirishni ko‘zda tutadi.

Yangi tizim asosida respublika va hududlar kesimida iqtisodiy o‘sish, ishsizlik va kambag‘allik darajasini pasaytirish maqsadlari belgilangan.

Mahalliy davlat hokimiyati organlariga bir qator moliyaviy vakolatlar beriladi. Jumladan:

- 2025 yil 1 yanvardan yuridik shaxslardan olinadigan soliqlarning katta qismi tuman/shaharlar budjetiga o‘tkaziladi;

- davlat aktivlarini sotishdan tushgan mablag‘lar mahalliy va respublika budjetlari o‘rtasida taqsimlanadi.

Bu choralar mahalliy hokimliklar imkoniyatlarini kengaytirishga va hududlarning iqtisodiy rivojlanishiga xizmat qiladi.

YaTTlar uchun qat’iy soliq stavkalari

2025 yildan Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar kengashlariga tuman (shahar)larning iqtisodiy rivojlanish darajasidan kelib chiqib, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun daromad solig‘ining eng kam va eng yuqori qat’iy belgilangan stavkalari doirasida soliq stavkalarini aniqlash vakolati beriladi.

Shuningdek, ko‘chmas mulk ijara qiymati va yer solig‘i bo‘yicha oshiruvchi koeffitsiyentlar qo‘llash imkoniyati yaratiladi. Xalq deputatlari kengashlari suv resurslaridan va noruda qurilish materiallaridan foydalanish uchun soliq stavkalarini oshiruvchi yoki kamaytiruvchi koeffitsiyentlar joriy etish huquqiga ega bo‘ladi.

Bu choralar hududlarning iqtisodiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash va mahalliy budjetlarning daromadlarini oshirishga qaratilgan.

Odam savdosi uchun jazo kuchaytiriladi

Senat «Odam savdosi jinoyati uchun jazo choralarini kuchaytirish»ga doir qonunni muhokama qildi va ma’qulladi.

Qonunga muvofiq, odam savdosi jinoyatini o‘g‘irlash, zo‘rlik ishlatish yoki majburlash orqali sodir etganlarga jazo choralari kuchaytiriladi. Homilador ayollarga nisbatan sodir etilgan hollarda esa og‘irroq jazo belgilanadi.

Qonun odam savdosidan jabrlanganlarni himoya qilish, ularni qo‘llab-quvvatlash va bunday jinoyatlarning oldini olishni maqsad qiladi. Senatorlar ushbu o‘zgartishlar bolalar va xotin-qizlar huquqlarining samarali himoyasida xizmat qilishiga urg‘u berdi.

Dollar kursi 12 ming 900 so‘mdan oshdi

O‘zbekiston Markaziy banki 24 dekabrga dollarning rasmiy kursini 12 ming 902 so‘m etib belgiladi. Bu ilk bor ushbu psixologik nuqtadan o‘tishdir.

Yil boshida 1 dollar 12 352,86 so‘mga teng bo‘lgan, shu sababli so‘mning devalvatsiyasi 4,45 foizni tashkil etmoqda. Solishtirganda, 2022 yilda devalvatsiya 3,9 foiz, 2023 yilda esa 9,7 foiz bo‘lgan.

Tijorat banklarida dollar sotish kursi 12 895 – 12 955 so‘m atrofida bo‘lib, sotib olish kursi 12 830 – 12 855 so‘mni tashkil etmoqda.

2025 yil uchun davlat budjeti prognozida dollar kursi o‘rtacha 13 250 so‘m etib belgilangan.