Бетербиев — мутлақ жаҳон чемпиони! Енгилмас боксчилар жанги тақдирини очколар ҳал қилди, аммо ҳакамлар қарорига эътироз кўп

13 октябрга ўтар кечаси Саудия Арабистони пойтахти Ар-Риёд шаҳридаги Kingdom Arena стадионида россиялик икки енгилмас боксчи: IBF, WBC ва WBO версиялари бўйича яримоғир вазн чемпиони Артур Бетербиев ва WBA Super версияси чемпиони Дмитрий Бивол ўртасида узоқ кутилган жанг ўтказилди.

Бу жангни анчадан буён режалаштириб келишаётганди, аммо уни ташкиллаштириш осон кечмади. Томонлар узоқ вақт давомида промоутерларнинг позицияси туфайли келиша олмади. Ниҳоят жанг 2024 йил 1 июн кунига белгиланганида, уни Бетербиевнинг жароҳати туфайли бекор қилишди. Шунга қарамай, ўша куни Бивол рингга чиқди ва ғалаба қозонди, мутлақ чемпионлик учун жанг эса октябрга кўчирилди.

1 июн куни Бивол ливиялик Малик Зинадни олтинчи раундда нокаутга учратганди, бу унинг учун 2018 йил мартидан буён илк бор жангни муддатидан олдин якунлаши бўлди, ўшанда у Салливан Баррерани таслим этганди. Кейинги олти йил ичида Дмитрий тўққиз жанг ўтказиб, уларнинг бирортасида нокаут қила олмади, лекин боксдаги асосий фигуралардан бирига айланди. Унинг энг муҳим ғалабаси таниқли боксчи Саул «Канело» Алварес устидан очколар бўйича қозонилган ғалаба бўлганди.

Артур Бетербиевнинг охирги жанги эса 2024 йил январида Каллум Смитга қарши кечиб, жанг еттинчи раунддаёқ якунига етганди. Артур профессионал боксда 20 жанг ўтказиб, барчасида нокаут билан ғалаба қозонган. Унинг сўнгги рақиблари қаторида Смитдан ташқари, Энтони Ярд, кичик Жо Смит, Маркус Браун ва Адам Дайнес кабиларни келтириш мумкин.

Жангнинг илк сониялариданоқ Бетербиев ринг марказини эгаллади ва асосан чап қўл жеб зарбасига таянди. Бивол эса ҳеч қаёққа шошилмади, рақибининг заиф нуқталарини қидирди ва енгил комбинациялар амалга оширди. Бу оралиқ якунида Дмитрий иккиталик зарбаси билан рақибнинг бошига зарба теккизди. Бетербиевнинг зарбалари кўпинча блокка урилаётганди, аммо гонг чалинишига бир неча сония қолганида рақиблар кутилмаганда олдинга ташланишди — Дмитрий жағ қисмига бир неча зарбалар ўтказиб юборди, лекин бу жиддий муаммо туғдирмади. Иккинчи раунд ҳам шу руҳда бошланди: Бивол масофа сақлади, Артур эса яқинлашишга ҳаракат қилди. Дмитрий кучсиз зарбалар сериясини йўллашдан тортинмади — бу борада у Бетербиевдан ўзиб кетди, Артур эса прессингни давом эттирди ва унинг зарбалари нисбатан хавфлироқ кўриниш олди.

Учинчи раунд бошида Бетербиев янада шиддат билан олдинга ўтди. Бивол рақибини чап қўл жеб зарбаси билан кутиб олишга уринди, аммо бундай босим туфайли давомли зарбалар йўллаш қийин эди. Шунга қарамай, Дмитрий яхшигина қарши ҳужумлар уюштирди, уч дақиқалик якунида эса рақиблар яна савалашиб кетишди — бу сафар Бивол таваккал қилмади ва клинчга кирди. Дмитрий тўртинчи раундда ринг бўйлаб кўпроқ ҳаракат қила бошлади — рақиби эса режадан оғишмади ва шунчаки зарбалар билан олдинга ташланди, бу зарбалар кўпинча метин ҳимоядан ўтмади. Сўнгги сонияларда Бетербиевнинг жавобсиз қолган бир неча зарбалари туфайли раунд унга ёзилди.

Жангнинг учдан бир қисми ортда қолганида ҳакамларнинг карточкаларида исталган рақамлар бўлган бўлиши мумкин, аммо бу оралиқ учун энг муносиб ҳисобни 2-2 дейиш тўғрироқ бўларди. Бешинчи раундда Бетербиев Дмитрийнинг гавдасига кетма-кет зарбалар йўллади ва Дмитрий унинг зарбалари кучини чинакамига ҳис қилди. Олтинчи раундда Артур рақибининг корпусини синовдан ўтказишда давом этди. Бивол эса бироз фаромуш ва суст кўринди — у жуда кам ишлади ва ўзига хос бўлмаган даражада жуда кўп зарба ўтказиб юборди.

Еттинчи раундда Бетербиев темпни пасайтирди, Бивол эса, аксинча, уйғонди ва давомли зарбалар беришга киришди. Гонг чалинишига бир дақиқача вақт қолганида Бивол янада фаолроқ ишлай бошлади ва бир неча оғир зарбаларни манзилига етказди, аммо Бетербиев ҳам ўзига келиб, фаоллашди ҳамда раунд охирини ўзиники қилди. Саккизинчи раунд давомида Артур Биволни таъқиб қилиб юрди ва фақат раунд охирида Дмитрий чинакамига муштлашди.

Бетербиев тўққизинчи раундда прессингни бироз сусайтирди ва Биволга ишлашга имкон берди. Шу билан бирга, Дмитрий жангни бироз соддалаштирди ёки шунчаки Бетербиевнинг қоидаси бўйича ҳаракатланишни истамади. Ўнинчи раундда Бетербиев ташаббусни ўз қўлига олиб, кескин зарбалар билан босим уюштирди, Дмитрий эса масофа сақлашга ҳаракат қилди, аммо жуда кам зарба берди. Бундай зарбалардан бирида муштини Бетербиевнинг бошига аниқ теккизди, аммо бу рақибни мувозанатдан чиқара олмади.

11-раундда Бивол фаоллик қўшиб, Бетербиевга аниқ зарбалар беришга қўймади, ўзи эса Артурни тузоққа тушириш учун пайт пойлади. Аммо раунд охирида Бетербиев ҳам фаоллаши: ва зарбалар сони бўйича ҳам, сифати бўйича ҳам олдинга чиқиб кетди. Якуний раундда Артур фақат бир мақсадда — жангни нокаут билан якунлаш учун олдинга ташланди. Дмитрий ўз услубида ҳаракатланишда давом этди — у Бетербиевнинг кўзини очирмасликка ҳаракат қилди, аммо Артурнинг зарбалари кучлироқ кўринарди. Раунд охирига 10 сония қолганида Бетербиев Дмитрийнинг бошига орқадан бир неча зарба берди, аммо гонг чалиниб қолди — жанг тўлиқ 36 дақиқа давом этди.

Ҳакамлар қайси боксчига кўпроқ раунд берганини айтиб бўлмасди — жанг жуда тартибсиз кечди: ташаббус гоҳ у томонга, гоҳ бу томонга ўтиб турди. Фақат бир нарса аниқ эди Артур Бетербиев 20 нокаутдан иборат сериясини давом эттира олмади — бу эса реваншнинг долзарблигини оширади. Ҳакамларнинг карточкаларида эса қуйидаги рақамлар акс этганди: 114:114, 115:113, 116:112 — ҳакамлардан икки нафари Артур Бетербиевнинг ғалабасини қайд этишганди.

Жангдан кейинги реакциялар

Ва бу қарорга реакция бир хилда эмасди. Ижтимоий тармоқларда мухлислар боксдаги шармандалик ва саудиялик шайхларнинг пуллари ҳақида ёзишмоқда, айрим таниқли шахслар эса бундай натижадан кулишмоқда. Масалан, шу турнирда жанг қилиши керак бўлган Шакур Стивенсон Бетербиевнинг ғалабаси қайд этилган ҳакамлар карточкасига кулган эмодзи билан жавоб қилди, кейин эса қўшиб қўйди: «Бокс даҳшатли».

Райан Гарсия аниқ қилиб айтди: «Менимча, бу талончилик».

Тони Беллю 116–112 ҳисобини — шармандалик деб атаган: «Ажойиб жанг, тўғрисини айтсам, у бошқача якунланиши ҳам мумкин эди. Аммо 116-112 — бу шармандалик. Боксчилардан ҳеч бири тўрт раунд фарқи билан устун келгани йўқ. Бе мени ғазаблантиради. Аммо Артур Бетербиевга балли, у ҳақиқий жангчи».

116-112 ҳисоби чиндан ҳам ортиқча бўлиши мумкин, қолаверса, статистикага кўра боксчилар тенг жанг кўрсатишган. Compubox маълумотига кўра, Бивол ҳатто рақиб танасига етиб борган зарбалар сони бўйича Бетербиевдан устун келган. Дмитрийнинг 142 зарбаси теккан, зарбалар аниқлиги 33,6 фоиз. Бетербиев 137 зарбасини теккизган (20,1 фоиз аниқлик). Зарбалар кучи бўйича бироз устунлик Артурда — 90 га 84.

Шу билан бирга, Бетербиев жами 682 бор зарба йўллаган — Биволникидан 259 тага кўп. Ҳа, уларнинг кўп қисми блокдан қайтган, аммо барибир бу ҳакамлар қарорига таъсир кўрсатган. Биволнинг ўзи ҳам рақибнинг кучи ҳақидаги саволга жавобан буни билвосита тасдиқлади: «Унинг зарбалари кучини ҳис этдимми? Албатта. Юзимдан кўришингиз мумкин. Ва бу кўкариш ўзимнинг қўлимдан — мен ҳимояландим, у ҳимоямга зарба берди. У қандай зарба берганини тасаввур қилишингиз мумкин».

Блокка келган зарбалар ҳам Биволга муаммо туғдирди, аммо кўпроқ муаммо Бетербиевнинг доимий прессинги туфайли бўлди, бунинг эвазига у Биволни мунтазам равишда ҳимояланишга мажбур қилиб, устунликни зарбаларга айлантирди.

Бунинг сабабини Биволнинг услубига ҳам боғлаш мумкин. У кўпроқ зарба теккизганига қарамай, уларнинг аксари — жеблар эди. Бу Дмитрий қандай бокс тушишидан келиб чиқади. Унинг рингдаги вазифаси — устунлик қилиш. Услуби рақибга кўпроқ тегинишга қаратилган. Бетербиев эса тажовузкорроқ услубда ишлайди, унинг аниқ зарбалари йиқитишга қаратилган. Бу эса ҳакамлар қарорига таъсир кўрсатади. Масалан, Бивол икки уч-зарба йўллайди, кейин эса зарбалар ёмғири остида канатга қисилиб олади (бу зарбаларнинг кўп қисми блокда тўхтаса ҳам). Афтидан, ҳакамлар бундай эпизодларни Бетербиевга беришган.