Сурхон давлат қўриқхонасида ноёб ҳайвонлар «фотоқопқон» нишонига тушди — фотолар

Сурхондарё вилояти Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси ахборот хизмати хабарига кўра, морхўр йўқ бўлиб кетиш хавфи остида қолган, «Қизил китоб»га киритилган ноёб ҳайвон ҳисобланади. У асосан Сурхондарёнинг Кўҳитанг, Бойсунтоғ, Боботоғ тоғ тизмаларида тарқалган. 1950–1970 йилларда кўп овланиши натижасида кескин камайиб кетган.

Кейинги йилларда Сурхон давлат қўриқхонасида олиб борилган муҳофаза чоралари туфайли морхўрларнинг сони аста-секин кўпайиб бормоқда. Чунончи, қўриқхона ходимлари томонидан жорий йилда ўтказилган саноқда морхўрлар сони 600тадан ошиқлиги аниқланган.

Сурхон давлат қўриқхонаси биринчи тоифадаги муҳофаза этиладиган табиий ҳудуд ҳисобланади. Қўриқхона 1986 йилда йўқолиб кетаётган турларни сақлаб қолиш, кўпайтириш, табиатга антропоген таъсирни камайтириш мақсадида ташкил этилган.

Бугунги кунда қўриқхона ҳудуди 23 минг 802 гектарни ташкил этади. Қўриқхона Кўҳитанг тоғининг шарқий ёнбағирларида жойлашган бўлиб, ҳудуди Сурхондарё вилоятининг Шеробод туманига қарайди. Ғарбий қисми Туркманистон чегараси билан туташиб кетган.

Қўриқхонанинг 12 минг 240 гектар майдони ўрмон билан қопланган. Унинг энг юқори нуқтаси денгиз сатҳидан 3137 метр баландликдаги Айрибобо чўққиси ҳисобланади.

Қўриқхонада ҳозиргача умуртқали ҳайвонлардан — 26 турдаги сут эмизувчилар; 136 тур қушлар;  23 тур судралиб юрувчилар; 2 тур ҳам сувда, ҳам қуруқликда яшовчи; 5 тур балиқлар яшаши аниқланган. Шулардан 18 тур ҳайвонлар Ўзбекистон Республикаси «Қизил китоб»ига киритилган. Шунингдек, қўриқхона ҳудудидаги 41 турдаги ўсимлик ҳам «Қизил китоб»дан жой олган.

Қўриқхонадаги муҳофазага олинган ҳайвонлардан 8 тур Халқаро ТМҚИ «Қизил китоб»ига киритилган. Морхўр ёки бурама шохли эчки, Бухоро тоғ қўйи ноёб турдаги, муҳим аҳамиятга эга бўлган ҳайвонлар ҳисобланади.

Сурхон давлат қўриқхонаси ҳудудининг чегарасида неолит даври одамларининг қояларда ов манзаралари тасвирланган Зараутсой дараси мавжуд. Ушбу петроглифларда қадимги одамларнинг ҳайвонларини овлаш манзаралари тасвирланган бўлиб, унинг ёши 15-20 минг йилга тенг.

Сирожиддин Мамажонов тайёрлади.