O‘zbekistonda barqaror rivojlanishni moliyalashtirishning birlashtirilgan milliy mexanizmi loyihasi boshlandi

BMT TD loyihasi matbuot kotibining Kun.uz’ga ma'lum qilishicha, ishga tushirilayotgan yangi qo‘shma dastur O‘zbekiston hukumatiga qashshoqlikni kamaytirish, sog‘liqni saqlash tizimini mustahkamlash, atrof-muhitni muhofaza qilish, gender tengligini targ‘ib qilish va samarali boshqaruvni ta'minlashga qaratilgan milliy rivojlanish strategiyasini moliyalashtirishning umumiy tuzilmasini mustahkamlashda yordam beradi.

Shu kunlarda boshlangan «O‘zbekistonda barqaror rivojlanishni moliyalashtirishning birlashtirilgan milliy mexanizmi (MBMM)» loyihasi dastlab 2022 yil oxirigacha davom etadi va O‘zbekiston Moliya vazirligi binosida joylashadi.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi ushbu qo‘shma dasturga tashkilotning Bolalar jamg‘armasi (UNICEF), Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) va BMTning Giyohvandlik va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi (BMT GJB) bilan hamkorlikda rahbarlik qiladi.

BMTning doimiy koordinatori Helena Freyzerning aytishicha, BMTning hukumatni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ushbu qo‘shma dasturi uchun vaqt juda to‘g‘ri tanlangan, chunki mamlakat COVID-19 pandemiyasidan qutulishga intilmoqda.

«Ushbu qo‘shma dastur hukumatga muqarrar ravishda moliyaviy oqimlarning pasayishiga olib keladigan narsalarni o‘zgartirishga, hukumatning BRMning ulkan maqsadlariga erishish bo‘yicha tezkor yechimlarni topishga yordam beradi va bunda ayniqsa sog‘liqni saqlash, ijtimoiy himoya va iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashga alohida e'tibor qaratiladi», dedi Helena Freyzer.

Moliya vaziri o‘rinbosari Ahadbek Haydarovning ta'kidlashicha, barqaror rivojlanish maqsadlariga muvofiq mamlakatni rivojlantirish istiqbollarini amalga oshirish uchun zarur bo‘lajak mablag‘ miqdorini to‘g‘ri aniqlash uchun har tomonlama baholashlarni amalga oshirish zarur.

«Biz O‘zbekistonda barqaror rivojlanishni moliyalashtirishning birlashtirilgan milliy mexanizmini yaratish bo‘yicha ushbu qo‘shma dastur bu masalada bizga yordam beradi deb umid qilamiz», — dedi u. Qo‘shimcha qilinishicha, hukumat rivojlanish bo‘yicha milliy ustuvor vazifalarga va BRMga erishish uchun turli manbalardan, shu jumladan, davlat budjeti va tashqi qarzlarni o‘z ichiga olgan moliyalarni jalb qilmoqda.

BMT Taraqqiyot dasturining doimiy vakili Matilda Dimovskaning ta'kidlashicha, MBMM O‘zbekistonning milliy rivojlanish strategiyasi va ularni moliyalashtirishni Barqaror rivojlanish maqsadlariga muvofiqlashtirishga imkon beruvchi keng qamrovli asosdir.

«Dastur davlat va xususiy moliyalashtirish bo‘yicha yechimlarini ishlab chiqadi va mavjud mablag‘lardan samarali foydalangan holda yangi resurslarni jalb qilishga yordam beradi.

BMT Taraqqiyot Dasturi inklyuziv o‘sish va rivojlanishni moliyalashtirish bo‘yicha tajribaga ega bo‘lib, hukumat BRMga erishish uchun milliy moliyalashtirish mexanizmini yaratishga intilayotganida uni qo‘llab-quvvatlashga tayyor», — dedi u.

2030 yilga qadar kun tartibi doirasida dunyo rahbarlari o‘z zimmalariga 2030 yilgacha qashshoqlikni tugatish bo‘yicha hech kimning ortda qolmasligini ta'minlash bo‘yicha katta majburiyatlarni olishdi. Biroq, yetarli resurslarni ta'minlash asosiy muammo bo‘lib qolmoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlar yiliga 2,5–3 trln AQSh dollari miqdoridagi defitsitga duch kelmoqda. Jahon moliya tizimining hajmi, ko‘lami va murakkabligi darajasini hisobga olgan holda, milliy taraqqiyotni moliyalashtirish nazariy jihatdan mavjud, ammo asosan xususiy ravishda ta'minlanadigan bunday moliyalash ko‘pincha mintaqalar va unga eng muhtoj odamlarga yetib bormaydi. Biroq, davlat moliyalashtirishi va xususiy investitsiyalarni BRMlarga yo‘naltirish imkoniyatlari mavjud. Davlat budjetlari, moliya bozorlari, xususiy investorlar, xayr-ehsonlar va pul o‘tkazmalari budjet kamomadini hal qilishda juda muhimdir.

BRM O‘zbekistonda

O‘zbekiston 2030 yilga qadar kun tartibiga sodiqdir va uni hukumat uchun ustuvor vazifa qilib belgilab qo‘ygan. BMT ko‘magi bilan milliy BRM va vazifalar amaldagi va yangi tarmoq strategiyalari va dasturlariga kiritilmoqda. Biroq, ushbu ulkan maqsadlarga erishish uchun O‘zbekistonga katta hajmdagi mablag‘lar kerak.

2018 yili Xalqaro valuta jamg‘armasi tomonidan amalga oshirilgan, sog‘liqni saqlash, ta'lim va infratuzilma bo‘yicha BRMlarga erishish uchun zarur bo‘lgan xarajatlar hisob-kitobi shuni ko‘rsatdiki, mamlakatga 2030 yilga qadar YaIMning 8,7 foizi atrofida qo‘shimcha mablag‘lar lozim bo‘lar ekan. Shunga ko‘ra, XVJ qo‘shimcha resurslarni shoshilinch ravishda safarbar etishga chorladi.

Qo‘shma dastur ushbu ehtiyojga javoban davlat moliyaviy resurslaridan yanada samarali, oshkora va natijalarga yo‘naltirilgan foydalanishni, shuningdek, milliy rivojlanishning ustuvor yo‘nalishlari uchun davlat va xususiy mablag‘lardan yanada muvofiqlashtirilgan va kompleks foydalanishni ta'minlaydi. Bu hukumatga moliyalashtirishning yangi manbalarini jalb qilishga, shu jumladan, bularni yashil obligatsiyalar va kraudfanding, pul o‘tkazmalari, jamg‘arma va investitsiyalar ko‘payishi va noqonuniy faoliyatdan musodara qilingan aktivlarni qo‘llash kabilar orqali amalga oshirishga yordam beradi.

Qo‘shma dastur BMT Bosh kotibi tomonidan rivojlanishning yangi va innovatsion yondashuvlarini rag‘batlantirish va joriy etish orqali rivojlanish amaliyotini o‘zgartirish bo‘yicha barcha 17 global maqsadlar ustida ishlash uchun tashkil etilgan qo‘shma BRM jamg‘armasi tomonidan moliyalashtiriladi.

Qo‘shma BRM jamg‘armasi BMTning doimiy koordinatorlari va BMTning mamlakat jamoalarini hukumatlar bilan hamkorlikda global, mintaqaviy va mamlakat darajalarida BRMlar yo‘nalishi bo‘yicha taraqqiyotga olib boruvchi aqlli moliyalashtirish strategiyalariga olib keladigan yaxlit va o‘zgaruvchan siyosatni rag‘batlantirishni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan.

Izoh: BRM qo‘shma jamg‘armasi quyidagi donor davlatlarning mablag‘lari hisobiga tuzilgan: Daniya, Yevropa Ittifoqi, Germaniya, Irlandiya, Lyuksemburg, Monako, Niderlandiya, Norvegiya, Portugaliya, Ispaniya, Shvetsiya va Shveytsariya.