COP29'da CO2'ga sertifikatlarni sotish qoidalari kelishib olindi

11 noyabr, dushanba kuni Ozarboyjon poytaxti Bokuda bo‘lib o‘tgan BMTning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasi ishtirokchilari tomonidan CO2 tashlamalariga sertifikatlarning global savdosi bo‘yicha asosiy qoidalar to‘plami kelishib olindi.

Bu qadam 2015 yilda iqlim bo‘yicha Parij kelishuvi tuzilganidan beri kutilayotgan muhim mexanizm ishga tushirilishini anglatadi, deb xabar beradi AFP. Ozarboyjon ekologiya va tabiiy resurslar vaziri Muxtor Boboyev erishilgan natijalarni «misli ko‘rilmagan yutuq» deb atadi va shu bilan birga, emission sertifikatlar savdosini tartibga solish bo‘yicha qo‘shimcha harakatlar zarurligini ta’kidladi.

Bokudagi COP29 ishtirokchilari

Bu yil BMTning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasi Bokuda 51 mingga yaqin ishtirokchini jamladi. Bu Dubayda o‘tgan yilgi forumdan sezilarli darajada kam. Xususan, G20 a’zosi bo‘lgan barcha mamlakatlarning ham rahbarlari tadbirga kelmadi, garchi atmosferaga chiqarilayotgan parnik gazlarning 80 foiziga aynan shu tashkilot davlatlari birgalikda mas’uldir.

Xususan, Germaniya hukumati koalitsiyasi parchalanganidan keyin asosiy vazifasi Germaniya ichida kelishuvga erishish bo‘lgan GFR kansleri Olaf Shols konferensiyada ishtirok etishdan bosh tortdi. Bokuda Germaniya tomonidan tashqi ishlar vaziri Annalena Berbok, Germaniya vitse-kansleri va iqtisodiyot vaziri Robert Habek, Germaniya Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish federal vazirligi rahbari Svenya Shulse, shuningdek, Atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligi rahbari Shteffi Lemke ishtirok etmoqda. 

Germaniya hukumatining iqlim bo‘yicha vakolatli vakili Jyennifer Morganning 11 noyabr kuni aytganidek, unga Berlin tomonidan COP29'da Germaniya pozitsiyasini taqdim etish uchun «keng qamrovli mandat» berilgan. «Biz o‘z majburiyatlarimizni bajarishda davom etamiz», deya qo‘shimcha qildi u.

Yanvar oyida Oq uyni tark etadigan AQSh prezidenti Jo Bayden ham Ozarboyjonga kelmadi. Ayni paytda AQShning iqlim bo‘yicha elchisi Jon Podesta konferensiya ishtirokchilarini Vashington ushbu muammoga shubhali munosabati bilan tanilgan AQShning 47-prezidenti Donald Tramp inauguratsiyasidan keyin ham iqlimni muhofaza qilish yo‘lida kurashni davom ettirishiga ishontirdi.

O‘z navbatida, COP29'da ishtirok etayotgan Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer X mikroblogida o‘z hukumati «iqlim xavfsizligi milliy xavfsizlik ekanligiga ishonch hosil qilganini» ta’kidladi.

Iqlim himoyasini moliyalashtirish masalasi

Ozarboyjondagi forumda muhokama qilinayotgan muhim mavzulardan biri iqlimni muhofaza qilish bo‘yicha chora-tadbirlarni kelgusida moliyalashtirish masalasidir. Mutaxassislar bu boradagi chora-tadbirlarni moliyalashtirish zaruratini yiliga kamida bir trillion AQSh dollari (konvertatsiya qilinganda: 0,94 trillion yevro) deb hisoblamoqda. Ayrim kuzatuvchilar bu ko‘rsatkichni 2,4 trillion dollar (2,2 trillion yevro) deb aytishgan. Ushbu hisob-kitoblar nafaqat davlat, balki iqlimni muhofaza qilish bo‘yicha chora-tadbirlarga xususiy sarmoyalarni, xususan, kreditlarni to‘lash uchun zarur bo‘lgan mablag‘larni ham hisobga oladi.

2025 yilgacha iqlimni moliyalashtirish boy, sanoati rivojlangan mamlakatlarning yiliga kamida 100 milliard dollar (93,29 milliard yevro) sarflash majburiyati orqali ta’minlanadi.

Germaniya va boshqa bir qator sanoati rivojlangan davlatlarning pozitsiyasi shundan iboratki, Xitoy va Fors ko‘rfazi davlatlari kabi o‘tish davridagi iqtisodiyotga ega bo‘lgan boy davlatlar kelajakda iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish bo‘yicha chora-tadbirlarni moliyalashtirishda ishtirok etishlari kerak.

BMTning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasi 22 noyabrga qadar davom etadi. Kuzatuvchilar uning rejadan tashqari uzaytirilishini istisno qilishmayapti.