Исроил Байденнинг режасини қайта ишлаш шарти билан қабул қилишга тайёр

Исроил АҚШнинг Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш бўйича таклифига очиқ, бироқ режани яхшилаш керак, деди Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳунинг ташқи сиёсат бўйича маслаҳатчиси Офир Фалк. «Кўп тафсилотларни ишлаб чиқиш керак, жумладан, барча мақсадларимизга эришмагунимизча доимий оташкесим бўлмайди», деди Фалк Британиянинг The Sunday Times газетасига интервюсида.

Фалкнинг таъкидлашича, Исроил АҚШ президенти Жо Байден бир кун олдин эълон қилган режани рад этмайди. У буни Исроил расмийлари рози бўлган келишув деб атади. «Бу унчалик яхши келишув эмас, лекин биз ҳақиқатан ҳам барча гаровга олинганларнинг озод этилишини хоҳлаймиз», - дея қўшимча қилди Нетаняҳу маслаҳатчиси. 

Унинг сўзларига кўра, Исроилнинг ўт очишни тўлиқ тўхтатиш шартлари ўзгармаган: гаровга олинганларни озод қилиш ва ҲАМАСни «геноцид учун жавобгар террорчи ташкилот» сифатида йўқ қилиш. 

Ўнглар Нетаняҳу АҚШ режасини қабул қилса, уни ағдариш билан таҳдид қилмоқда, сўллар эса ёрдам беришга тайёр 

Исроил ҳукуматидаги ўта ўнг миллатчилар, агар Бинямин Нетаняҳу президент Байден таклиф қилган сулҳни қабул қилса, ҳукмрон коалицияни ағдариш билан таҳдид қилмоқда, деб ёзади The Sunday Times. 

Исроил миллий хавфсизлик вазири Итамар Бен-Гвир шанба куни кечқурун унинг ўта ўнгчи «Оцма ехудит» («Яҳудий кучи») партияси «терроризмга ғалаба» беришдан кўра ҳукуматни тарқатиб юборишни афзал кўришини айтди. Исроил молия вазири Бецалел Смотрич «у таклиф қилинган режага рози бўлган ҳукуматнинг бир қисми бўлмаслигини» айтди. 

Ўз навбатида, Исроил мухолифати етакчиси Яир Лапид Нетаняҳуни Ғазо секторидаги вазиятни тартибга солиш бўйича Оқ уй режасини қабул қилишга чақирди. Шу билан бирга, у Нетаняҳунинг коалициядаги баъзи ҳамкорлари бунга қарши чиқса, келишувни амалга ошириш учун ҳукуматни қўллаб-қувватлашга тайёрлигини билдирди. 

Байденнинг режаси нимадан иборат?

АҚШ президенти Жо Байден 31 май куни Исроил таклиф қилган Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш ва исроиллик гаровга олинганларни озод қилиш бўйича янги режани тақдим этди. Режа деэскалациянинг уч босқичи, асосан, доимий сулҳ ва Исроилнинг Фаластин ҳудудидан чиқиб кетишини ўз ичига олади.

Режага кўра, биринчи босқич олти ҳафта давом этиши керак. Унда тўлиқ ва якуний ўт очишни тўхтатиш, Исроил қўшинларининг Ғазо секторидаги аҳоли пунктларидан олиб чиқиб кетилиши ва юзлаб фаластинлик маҳбусларни озод қилиш эвазига бир қатор исроиллик гаровга олинганларни қайтариш киради. Иккинчи босқич ҳарбий ҳаракатларни якуний тўхтатиш ва Исроил қўшинларини Ғазо секторидан олиб чиқиб кетишни ўз ичига олади. Бундан ташқари, бу босқичда қолган барча гаровга олинганлар Исроилга қайтарилиши керак. Ниҳоят, учинчи босқичда АҚШ ва халқаро ҳамжамият кўмагида минтақани кенг кўламли қайта қуриш режаси бошланади, бу эса 3-5 йил давом этади. ҲАМАС томонидан ўлдирилганларнинг жасад қолдиқлари исроиллик оилаларга қайтарилиши керак.

Жо Байден ўт очишни тўхтатиш режаси Қатар воситачилари орқали ҲАМАС гуруҳи вакилларига берилганини айтди. Америка президенти ҲАМАСни бу таклифни қабул қилишга чақирди. Шу билан бирга, у исроиллик сиёсатчиларга ҳам мурожаат қилди. «Исроилда бу режага рози бўлмайдиган ва урушни чексиз давом эттиришга чақирадиганлар борлигини биламан» деди Байден, Исроил ўз хавфсизлиги учун қўрқмасдан келишувга эриша олишини таъкидлаб.

ҲАМАС таклиф қилинган келишувни олқишлади 

Dpa маълумотларига кўра, ҲАМАС Байден тақдим этган келишувни олқишлаган. Гуруҳ вакилларининг сўзларига кўра, агар Исроил «бу борада аниқ мажбуриятини билдирса», улар доимий ўт очишни тўхтатиш ва Исроил қўшинларини Ғазо секторидан тўлиқ олиб чиқишга асосланган ҳар қандай таклифга «конструктив муносабатда бўлишга» тайёр.

Евроиттифоқ ва БМТ ўт очишни тўхтатиш режасини қўллаб-қувватлади 

Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйеннинг сўзларига кўра, бу «таклиф Ғазо секторидаги уруш ва тинч аҳоли азоб-уқубатларини тўхтатиш йўлида ҳаракат қилиш учун жиддий имкониятдир». X микроблоглар сервисидаги постида у уч босқичли ёндашув «мувозанатли ва реалистик» ҳамда «барча томонларнинг қўллаб-қувватлашига муҳтож» эканлигини таъкидлади.

БМТ бош котиби Антониу Гутерриш Байден эълон қилган режани қўллаб-қувватлади. Бу ҳақда унинг матбуот котиби Стефан Дюжаррик маълум қилди. «Бош котиб бу узоқ муддатли тинчликка эришиш учун томонлар ўртасида консенсусга олиб келишига умид қилмоқда», - дея унинг сўзларидан иқтибос келтирган dpa агентлиги. 

Исроил-Фаластин можароси

7 октябр куни эрталаб ҲАМАСнинг ҳарбий қаноти - «Иззаддин ал-Қассам бригадалари» Исроилга қарши «Ал-Ақсо тўфони» операцияси бошланганини эълон қилди. Ғазо секторидан Исроил томон минглаб ракеталар отилди, қуролли гуруҳлар Исроил аҳоли пунктларига кирди. 

ҲАМАСнинг билдиришича, операция босиб олинган Шарқий Қуддусдаги Ал-Ақсо масжидига бостириб кириш ва исроиллик муҳожирларнинг фаластинликларга нисбатан зўравонлиги кучайиб бораётганига жавобан амалга оширилган. Бунга жавобан Исроил армияси Ғазо секторида ҲАМАСга қарши ўнлаб қирувчи самолётлардан фойдаланган ҳолда «Темир қиличлар» операцияси бошланганини эълон қилди.

Исроил-Фаластин можароси авж олгандан бери 36 мингдан ортиқ фаластинлик ҳалок бўлди. Исроилда қурбонлар сони 1400 дан ошади. Ғазонинг 2,3 миллион аҳолиси Исроилнинг ҳаводан оммавий бомбардимон қилиши ва эксклавнинг тўлиқ блокадаси туфайли озиқ-овқат, сув ва дори-дармонлар танқислигидан азият чекмоқда.