«Rossiya muxolifatining yuzi»: YeI rahbarlari Navalnayani qanday qabul qildi?

Yevropa Ittifoqi Aleksey Navalniyning o‘limi uchun asosiy javobgarlikni Rossiya rahbariyati va Rossiya rasmiylariga yukladi. Bu haqda Yevropa Ittifoqi bosh diplomati Jozep Borrel 19 fevral, dushanba kuni Bryusselda Navalniyning bevasi Yuliya ishtirokidagi Tashqi ishlar kengashi yig‘ilishidan so‘ng barcha 27 davlat nomidan ma’lum qildi. «Yevropa Ittifoqi hamkorlarimiz bilan Rossiyaning siyosiy rahbariyati va rasmiylarini javobgarlikka tortish va ularning xatti-harakatlari uchun qo‘shimcha sanksiyalar qo‘llash uchun barcha sa’y-harakatlarni amalga oshiradi», - deyiladi bayonotda.

Bir qator davlatlar vazirlari Navalniyning o‘limida aybdorlarga nisbatan jazo choralarini joriy etishni taklif qildi. «Men aniq sanksiyalarni ko‘rib chiqishni qat’iy qo‘llab-quvvatlayman», dedi Avstriya tashqi ishlar vaziri Aleksandr Shallenberg jurnalistlarga. Uning fikricha, «koloniyadagi hayoti va xavfsizligi uchun javobgar bo‘lgan tegishli shaxslar» jazolanishi kerak. Vazirning fikricha, YeI to‘rt yil avval, Aleksey Navalniy zaharlanganidan keyin qanday bo‘lgan bo‘lsa, «bir xil yo‘nalishda harakatlanishi» kerak. O‘shanda kimyoviy qurolning tarqalishi va qo‘llanishiga qarshi sanksiyalar rejimining bir qismi sifatida Yevropa Ittifoqi zaharlanish bilan bog‘liq deb hisoblagan sakkiz nafar rossiyalik - FSB xodimlari va «Signal» markazi direktoriga qarshi jazo choralari joriy etildi. Rossiyada muxolifatchining zaharlanishi bo‘yicha jinoiy ish qo‘zg‘atilmagan. 

Bu safar Yevropa Ittifoqi ham koloniyada Navalniyning o‘limiga kim mas’ul ekanini mustaqil ravishda aniqlashi kerak bo‘ladi, chunki bu ma’lumot faqat Rossiya Federatsiyasida bor va uning yordamiga umid qilish uchun asos yo‘q, deya ta’kidladi Jozep Borrel. Shunga qaramay, Bryussel Moskvani siyosatchining to‘satdan o‘limi holati yuzasidan mustaqil va shaffof xalqaro tergov o‘tkazishga ruxsat berishga chaqirdi. 

«Rossiyadagi jazoni ijro etish tizimining institutsional tuzilmasiga murojaat qilishimiz mumkin, ammo Navalniyning o‘limi uchun aslida kim javobgar ekanligini unutmang», — dedi Borrel. Rossiya rahbariyati allaqachon Ukrainaga keng ko‘lamli hujum uchun Yevropa Ittifoqi sanksiyalari ostida, shuning uchun bu holda qo‘shimcha choralar uni boshqa sanksiyalar ro‘yxatiga qo‘shishni anglatadi - masalan, Yevropa Ittifoqining inson huquqlarini buzuvchilar ro‘yxatiga. 

Rasmiy ravishda inson huquqlarini buzganlik uchun Yevropa Ittifoqining umumiy sanksiya rejimi deyiladigan ushbu ro‘yxat 19 fevral kuni Bryusselda Aleksey Navalniy nomi bilan ataldi, «shunday qilib, uning nomi Yevropa Ittifoqining inson huquqlarini himoya qilish bo‘yicha ishiga abadiy yoziladi», deya ta’kidladi bosh diplomat. 

Rossiya muxolifatining yangi «yuzi» 

Yevropa Ittifoqi TIV rahbarlari Yuliya Navalnayaga shaxsan hamdardlik bildirdi – u kengash yig‘ilishida qatnashdi va muxolifatchi o‘limidan keyin Rossiyadagi vaziyat haqida gapirdi. Navalnayaning nutqi, shuningdek, uning Borrel va Yevropa kengashi rahbari Sharl Mishel bilan uchrashuvlari ham yopiq eshiklar ortida o‘tdi. 

Yuliya Navalnaya Yevropa Ittifoqi poytaxtiga nafaqat ruhan qo‘llab-quvvatlash, balki siyosiy sabablarga ko‘ra taklif qilingan, dedi Borrel. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu «Rossiya muxolifatiga va rus xalqining o‘z ozodligi uchun kurashiga aniq belgi berish» va Rossiyada demokratiya tarafdorlariga YeI qo‘llab-quvvatlashini namoyish qilish usulidir. 

Yuliya Navalnaya uchun Bryusselda ommaviy axborot vositalari bilan muloqot qilish imkoniyati yo‘q edi, bundan ko‘plab jurnalistlarning hafsalasi pir bo‘ldi. Ammo u o‘zining Yevropa Ittifoqi siyosatchilari bilan uchrashuvlari chog‘ida: «Men Aleksey Navalniyning ishini davom ettiraman, mamlakatimiz uchun kurashishda davom etaman va sizdan yonimda turishingizni so‘rayman», deb o‘zining dasturiy videosini e’lon qilgani e’tiborlidir.

«Uning bu yerda bo‘lishi juda muhim, chunki sodir bo‘lgan voqea barchamizga Rossiya Federatsiyasidagi rejimning repressiv va zulmkor xarakterini hamda har qanday muxolifat, o‘zgacha fikr, so‘z va yig‘ilish erkinligi shafqatsizlarcha bostirilishini eslatadi, - dedi Irlandiya tashqi ishlar vaziri Mishel Martin. - Agar orqaga chekinib, Rossiyada insonning asosiy ruhi qay darajada bostirilgani haqida o‘ylab ko‘rsangiz, bundan hayratda qolasiz». 

Aleksey Navalniyning kutilmaganda o‘limi Rossiyada tizimli repressiyalar tezlashayotganidan dalolatdir, deya ma’lum qildi Bryussel. U yana Moskvani boshqa barcha siyosiy mahbuslarni, shu jumladan Yuriy Dmitriyev, Vladimir Kara-Murza, Ilya Yashin, Aleksey Gorinov, Liliya Chanisheva, Kseniya Fadeyeva, Aleksandra Skochilenko, Ivan Safronovni, shuningdek, Navalniyning o‘limidan keyingi xotira marosimi uchun qo‘lga olinganlarni zudlik bilan va so‘zsiz ozod qilishga chaqirdi.

Navalniyning o‘limiga javob - Ukrainaga yordam

«Erkinlik va demokratiya uchun kurashgan odam o‘ldirildi», - dedi Estoniya tashqi ishlar vaziri Margus Tsaxkna. Uning fikricha, bunga asosiy va eng aniq javob Ukrainaga harbiy, siyosiy va moliyaviy yordamni oshirish bo‘lishi kerak. Ukrainaliklar Navalniy kabi qadriyatlar uchun kurashmoqda, deydi Tsaxkna.

Ukraina xuddi Aleksey Navalniy singari demokratiya va erkinlik uchun intiladi, dedi Yevropa Ittifoqi kengashiga raislik qiluvchi Belgiya tashqi ishlar vaziri Xadja Labib. «Biz bugun nima xavf ostida ekanini tushunishimiz kerak. Agar Ukraina egallab olinsa, Rossiya kengayishni uddalasa, bu Yevropa Ittifoqiga yaqinlashadigan diktatura bo‘ladi», - deydi u. 

Shuning uchun Yevropa Ittifoqi Ukraina qurolli kuchlari uchun o‘q-dorilarning keskin tanqisligi muammosini hal qilishga yanada moslashuvchan yondashuvni qidirmoqda. Borrelning so‘zlariga ko‘ra, shu maqsadda Yevropa mudofaa agentligi mudofaa sanoatiga buyurtmalarni joylashtirish bo‘yicha 60 ta hadli shartnomalarni ishlab chiqqan. Ayni paytda Yevropa Ittifoqidagi mudofaa sanoati ishlab chiqarish quvvatiga ega ekani ta’kidlanmoqda. 

Endi Yevropa Ittifoqining istalgan davlati ushbu shartnomalardan Ukrainaga o‘q-dorilar yetkazib berish hajmini oshirish uchun foydalanishi mumkin. «Ushbu mablag‘ Yevropadan tashqarida o‘q-dorilarni sotib olish uchun ham mavjud bo‘ladi, - deya qo‘shimcha qildi Borrel. - Ya’ni, bu faqat Yevropa mudofaa sanoati ta’minoti bilan cheklanib qolmaydi. Agar boshqa ta’minot manbayi bo‘lsa - yaxshiroq, arzonroq, tezroq, men davlatlarga - a’zolarga undan foydalanish kerakligini aytdim. Muammo yo‘q». 

Chexiya Ukraina armiyasi uchun o‘q-dorilarni, shu jumladan jahon bozorida sotib olishning eng samarali usullarini izlash taklifini kiritdi. «Yevropa Ittifoqidan tashqarida xaridlar Ukrainaning shoshilinch ehtiyojlarini qondirishi mumkin», dedi Chexiya tashqi ishlar vaziri Yan Lipavskiy jurnalistlarga. 

Bunga parallel ravishda Yevropa Ittifoqi Rossiyaga Ukrainadagi tajovuzkorligi uchun sanksiyalarning 13-paketi ustida ishlashni yakunlamoqda. U 24 fevraldagi keng ko‘lamli hujum 2 yilligi arafasida tasdiqlanishi rejalashtirilgan. Vengriya tashqi ishlar vaziri Peter Siyyarto Bryusseldagi hamkasblari bilan uchrashuvdan so‘ng Budapesht ushbu jazo choralarini joriy etishga to‘sqinlik qilmasligiga ishontirdi.